Skolioz — bu umurtqa pog‘onasining anormal qiyshayishi bilan bog‘liq bo‘lgan holat. Oddiy holatda umurtqa orqadan qaralganda tekis ko‘rinadi, ammo skolioz bo‘lganida u “S” yoki “C” shakliga ega bo‘lib qiyshayadi.
Skolioz turlari:
1. Idiopatik skolioz: Eng ko‘p uchraydigan turi. Sababi noma’lum bo‘lsa-da, odatda bolalar va o‘smirlarda rivojlanadi.
2. Tug‘ma (kongenital) skolioz: Umurtqalar tug‘ma nuqson bilan shakllanganda yuzaga keladi.
3. Nevromuskulyar skolioz: Nerv yoki mushak kasalliklari (masalan, serebral falaj yoki muskullar distrofiyasi) tufayli rivojlanadi.
4. Degenerativ skolioz: Odatda kattalarda paydo bo‘lib, umurtqa pog‘onasidagi shikastlanishlar yoki artrit sababli rivojlanadi.
Skoliozning simptomlari, diagnozi va davolash usullari
Skoliozning belgilari o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin, ularning qanchalik jiddiy ekanligi skolioz darajasiga bog‘liq.
Tashqi belgilari:
Og‘riq:
Tana holatining buzilishi:
Jiddiy holatlar:
Diagnoz qo‘yish
Skoliozni aniqlash uchun shifokor bir qator testlar va tekshiruvlarni amalga oshiradi:
1. Jismoniy tekshiruv:
2. Instrumental tekshiruv:
3. Tibbiy anemnezni ko‘rib chiqish:
Davolash usullari
Skoliozning og‘irlik darajasiga, sabablariga va odamning yoshiga qarab davolash usullari belgilanadi.
1. Kuzatuv:
2. Korset terapiyasi:
3. Fizioterapiya va mashqlar:
4. Jarrohlik amaliyoti:
5. Qo‘shimcha terapiyalar:
Kattalarda skoliozni davolash mumkinmi?
Ha, kattalarda skoliozni davolash mumkin, ammo bu davolash yondashuvi kasallikning og‘irlik darajasiga, simptomlariga va umurtqa pog‘onasidagi o‘zgarishlarga bog‘liq. Kattalarda skoliozni to‘liq to‘g‘rilash qiyinroq bo‘lsa-da, davolash usullari simptomlarni kamaytirishga, kasallikning rivojlanishini to‘xtatishga va hayot sifatini yaxshilashga yordam beradi.
Kattalarda skoliozni davolash samaradorligi
Kattalarda skoliozni davolashning asosiy maqsadi quyidagilardir:
Davolash samaradorligi kasallikning qanchalik jiddiy ekanligi va bemorning salomatlik holatiga bog‘liq.
Skoliozning oldini olish
Skoliozni to‘liq oldini olish har doim ham mumkin emas, ayniqsa, uning idiopatik turi uchun, chunki bu tur odatda noma'lum sabablarga ega. Ammo skoliozning rivojlanish xavfini kamaytirish va umurtqa pog‘onasining sog‘lomligini qo‘llab-quvvatlash uchun profilaktik chora-tadbirlar samarali bo‘lishi mumkin.
1. To‘g‘ri holatni saqlash
O‘tirish holati:
Turish holati:
2. Jismoniy mashqlar va harakatchanlik
Orqa mushaklarini mustahkamlash:
Cho‘zilish mashqlari:
3. Og‘irlik ko‘tarishda ehtiyot bo‘lish
Sumka va yuklarni bir xil taqsimlash: Og‘ir sumkani faqat bir yelkada emas, balki ikki elkada (ryukzak) yoki almashtirib ko‘tarish.
Bolalarda: Maktab sumkasi og‘irligini nazorat qilish va uni orqaning past qismiga joylashganiga ishonch hosil qilish.
4. To‘g‘ri ovqatlanish va ozuqaviy moddalar qabul qilish
Kalsiy va D vitamini: Suyaklarni mustahkamlash uchun kalsiyga boy mahsulotlar (sut mahsulotlari, ko‘katlar, bodom) va D vitaminiga boy oziq-ovqatlar (tuxum sarig‘i, baliq) iste'mol qiling.
Magniy va fosfor: Bu minerallar suyaklarning sog‘lom rivojlanishiga yordam beradi.
5. Bolalarda muntazam tekshiruv
O‘sish davrida: Bolalarda yoki o‘smirlarda skoliozning dastlabki belgilarini erta aniqlash uchun ortoped shifokor tomonidan muntazam tekshiruvdan o‘tish.
E’tibor bering: Bolaning yelkalar, qovurg‘alar va umurtqa simmetriyasi notekis ko‘rinishi bilan bog‘liq belgilar sezilsa, darhol mutaxassisga murojaat qilish.
6. Uyqu sharoitini yaxshilash va to‘g‘ri yotoq tanlash:
7. Sport faoliyati bilan shug‘ullanish
Comments
0 comment